“Tekstexpansie” ontstaat wanneer u een brontekst naar een andere taal vertaalt. Het resultaat? De vertaling heeft een andere lengte dan het origineel. In eerste instantie lijkt “tekstexpansie” een vreemde term. Wat betekent het precies? Als u er echter over nadenkt of weleens met het probleem te maken hebt gehad, dan is het een vrij simpel te begrijpen concept.
Sommige teksten worden langer. Andere teksten worden korter (ook wel “tekstkrimping” genoemd). Dit komt door de lengte van de woorden zelf en door het feit dat goede vertalingen vrijwel nooit letterlijk zijn. Ook vereist de ene taal een andere hoeveelheid woorden dan een andere taal om hetzelfde te zeggen. Bovendien worden in bepaalde culturen – afhankelijk van de lokale context en connotaties – uitdrukkingen en termen gebruikt die anders zijn dan die in de brontaal. Als u bijvoorbeeld een Engelse tekst vergelijkt met een Scandinavische of Duitse vertaling, dan wordt het probleem meteen duidelijk. Ook vertalingen van het Engels naar het Spaans nemen ongeveer 25% meer ruimte in beslag. Vertaalt u een tekst naar het Fins, dan krimpt deze tot wel 30%!
WAT HEEFT DIT VOOR IMPACT?
Bovengenoemde kwesties zijn meer dan alleen vervelend. Bij geprinte kopij veroorzaken expansie en krimping grote problemen. Ook kan het een enorme uitdaging teweegbrengen voor user interface ontwerpers. Tekstexpansie beïnvloedt het proces van het implementeren van voice-overs en ondertitelingen. Denk daarbij aan audiovisuele presentaties en sociale media.
De Duitse taal heeft bijvoorbeeld veel samengestelde woorden die vrij lang kunnen zijn. Het Duits rijgt – bijna meer dan welke andere taal dan ook – woorden aaneen waardoor er een unieke vocabulaire ontstaat. Op technisch en academisch gebied is dit nog duidelijker te merken. Om de Amerikaanse humorist en schrijver Mark Twain te citeren: “Sommige Duitse woorden zijn zo lang dat ze een perspectief hebben.” Het langste Duitse woord? Er zijn een aantal kanshebbers.
“Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz”. Dit heeft in Duitsland een “woord van het jaar”-prijs gewonnen. Het bestaat uit 63 letters. Letterlijk vertaald, betekent het “rundvleesetikettering en afvaardiging van toezichtwetgeving”. In het Nederlands zou je dit wellicht beschrijven als “Duitse rundvleesetiketteringsreguleringen”.
“Siebentausendzweihundertvierundfünfzig”. Met andere woorden: 7.254. Er zijn verschillende manieren om getallen vanuit een vreemde taal om te zetten. Het Duits bewijst dat het vertalen van getallen lastig kan zijn. Ze kunnen ook veel tekstruimte in beslag nemen.
“Kraftfahrzeughaftpflichtversicherung”. Dit is waarschijnlijk het langste Duitse woord dat tot op zekere hoogte algemeen in gebruik is. Het duidt op de aansprakelijkheidsverzekering voor een auto.
Hoewel dit extreme voorbeelden zijn, tonen ze goed aan hoe sommige talen meer ruimte in beslag nemen dan andere.
SOCIALE MEDIA
Sociale media vormen een thema dat u helemaal op zichzelf moet beschouwen. Tekstexpansie speelt een cruciale rol in de manier waarop sociale mediapagina’s door gebruikers worden ervaren. De meeste Duitsers zijn bijvoorbeeld niet zo’n fan van Twitter. Dat heeft een reden: 140 karakters biedt niet veel ruimte om veel te zeggen. Dat geldt vooral voor het Duits.
App-ontwikkelaars kunnen nooit te vroeg met dit soort problemen rekening houden.
Facebook is bijvoorbeeld een plek waar de lengte van de tekst minder uitmaakt, maar het wordt mogelijk niet in elk land geaccepteerd. Ook hierbij geldt dat niet veel Duitsers op deze vorm van sociale media actief zijn. U kunt u dan ook beter niet richten op het investeren van tijd en geld in een Facebookcampagne op deze markt.
De benodigde ruimte van een tekst is ook belangrijk voor SEO en voor het lokaliseren van de content van uw website. Bovendien heeft het invloed op uw sociale mediastrategie.
BUDGETTERING
Tekstexpansie kan ook het budget beïnvloeden. Zo kan de vertaler geld per woord van de doeltaal vragen in plaats van voor het aantal woorden van de brontekst. Hierdoor wordt het duurder voor u om klanten in andere talen te bereiken. Hoewel dit op kleine schaal misschien om een minimaal bedrag gaat, kunnen de kosten in de loop van de tijd behoorlijk oplopen.
EEN BELANGRIJK ONDERDEEL VAN LOKALISATIESTRATEGIEËN
Daarnaast kan tekstexpansie uw lokalisatiestrategieën om zeep helpen. Lokalisatie is een proces dat zowel het bedrijf als de consument ten goede komt. Het biedt uw bedrijf de mogelijkheid om uw website eerder te laten verschijnen dan de concurrentie bij bepaalde zoekopdrachten van de doelgroep. Er zijn veel manieren om dit te laten slagen. Zo kunt u bijvoorbeeld beginnen met het toevoegen van een landextensie (zoals .nl, .uk) aan de URL van uw bedrijf voor binnenlands internetverkeer. Ook betreft het het vertalen van de naam en de content van uw website. Op dit punt kan tekstexpansie een groot probleem zijn voor mensen die nog weinig ervaring hebben met lokalisatie.
Bij het ontwerpen van apps voor internationaal gebruik, is lokalisatie nog meer van belang. Ontwikkelaars, hoewel meestal in het Engels, hebben gestandaardiseerde termen nodig om de efficiëntie te maximaliseren.
Vertaling van code is een specialisatie die niet alleen kennis vereist van de gesproken taal, maar ook van programmeren. Vertalers zullen niet altijd weten hoe ze een tekstreeks moeten vertalen, of waar ze die moeten plaatsen. Ze zullen instructies nodig hebben om – bijvoorbeeld – simpele code voor sneltoetsen te vertalen. Dit is een domein waarin de tekstruimte zeer complex kan worden als het niet van het begin af aan tot in detail gepland wordt. Dat is ook de reden dat bedrijven die het zich kunnen veroorloven dit soort diensten bijna altijd uitbesteden aan experts.
BESTE WERKMETHODES
Er zijn manieren om de zaken zo te plannen dat dit soort problemen voorkomen kan worden. De eerste optie is het inhuren van een consultant. De problemen waar u mee te maken kunt krijgen, zullen voor hem of haar bekende issues zijn waar hij of zij dagelijks mee te maken heeft. Vooral als u net begint, is een consultant handig om de basisvaardigheden te leren. Hiermee kunt u uw vertrouwen ontwikkelen ten aanzien van uw werkmethode.
Naast het inhuren van externe assistentie, zijn er een aantal veelgebruikte strategieën die vertalers gebruiken om problemen met tekstruimte te voorkomen.
Maak een “test”-vertaling met behulp van een online service (dat kan zelfs Google Translate zijn). Deze vertaling dient niet als eindversie. Het kan echter een globaal idee geven van de hoeveelheid ruimte die de vertaalde woorden in beslag zullen nemen.
Maak stijl- en lay-outvormen (te beginnen met uw website) waarbij u rekening houdt met tekstexpansie.
Probeer te denken in universele symbolen. Het rode kruis wordt bijvoorbeeld internationaal geassocieerd met gezondheidszorg. Gebruik ook passende kaarten en afbeeldingen.
Denk na over hoe uw boodschap wordt vertaald via sociale media. Twitter kan bijvoorbeeld vanwege de beperkte tekstlengte voor sommige doelgroepen niet geschikt zijn. Zou u in plaats daarvan gebruik kunnen maken van een Instagramcampagne?
