Stelt u zich eens voor dat u onderweg naar een feest bent en uw vriend u dit tekstbericht stuurt: “Pik ook Lodewijk, een goochelaar en een gitarist, even op!” Dat vindt u spannend: U hebt Lodewijk nooit ontmoet, maar dat moet wel een apart mens zijn, met zoveel talenten. Dus, u pikt hem op en gaat verder op weg naar het feest. Maar op het moment dat u binnenkomt, kijkt iedereen u wezenloos met een teleurgestelde blik aan. U bent met stomheid geslagen tot het moment dat u zich het volgende realiseert. De geplande goochelshow en het bandoptreden zijn namelijk geruïneerd omdat u de sms van uw vriend verkeerd hebt begrepen. Dit is waar de Oxford komma om de hoek komt kijken, een onbeduidende komma die heel wat tumult veroorzaakt in de wereld van de grammatica. In dit artikel kijken we wat de Oxford komma is, het gebruik ervan in de Engelstalige wereld en waarom grammatica-nerds er een hekel aan hebben, of er juist gek op zijn.
WAT IS DE OXFORD KOMMA?
De Oxford komma (ook wel seriële komma genoemd) is de laatste komma van een opsomming. Het leesteken wordt altijd voor het hoofdvoegwoord van een opsomming geplaatst (meestal “en”, “of”, of “noch”). Hier volgt een voorbeeld van een opsomming met de Oxford komma: “Ik heb me op het feest fantastisch vermaakt. Ik sprak met Alexander, een zanger, en een goochelaar.” De Oxford komma staat in dit geval direct achter “zanger.” Zonder de Oxford komma zou de opsomming er als volgt uitzien: “Ik heb me op het feest fantastisch vermaakt. Ik sprak met Alexander, een zanger en een goochelaar.” Het gebruik van de Oxford komma wordt vrij algemeen gebruikt in Amerika. Het is echter een stuk minder gebruikelijk in Engelstalige landen (zoals het Verenigd Koninkrijk en Australië). De Oxford komma lijkt misschien iets heel kleins te zijn. Toch is het een van de grootste discussiepunten onder grammatica-nerds ooit.
WAAR GAAT AL DIE OPHEF OVER?
Grammaticaliefhebbers kunnen heel kieskeurig zijn over hun gebruik van de Oxford komma. Voor sommigen kan de Oxford komma helpen verwarring te voorkomen in een opsomming. Hier volgt een voorbeeld: Stelt u zich eens voor dat u deze sms ontvangt van iemand waarmee u pas begint met daten, nadat u naar zijn/haar interesses heeft gevraagd: “Ik houd van mijn honden uitlaten, Janis Joplin en Keith Richards.” Zonder de Oxford komma ziet u het waarschijnlijk wel zitten om deze rocksterren van honden te ontmoeten. Met de Oxford komma zou u echter direct hebben begrepen dat de namen van de honden niet Janis Joplin en Keith Richards zijn. In plaats daarvan somde hij/zij drie verschillende zaken op: “Ik houd van mijn honden uitlaten, Janis Joplin, en Keith Richards.”
Er zijn echter ook mensen die de Oxford komma onnodig vinden. Zij zijn van mening dat het een tekst rommelig maakt. Journalisten bijvoorbeeld, die te maken hebben met beperkte tekstruimte en zinnen vloeiend willen laten verlopen, deinzen vaak terug voor de Oxford komma. Zij stellen dat verwarrende opsommingen (zoals de bovenstaande) eenvoudig herschikt kunnen worden om verwarring te voorkomen. Hier laten we u zien hoe iemand die tegen het gebruik van de Oxford komma is de bovenstaande zin zou schrijven: “Ik houd van Janis Joplin, Keith Richards en van mijn honden uitlaten.”
Jarenlang is het gebruik van de Oxford komma een ietwat grammaticaal grijs gebied geweest. De belangrijkste stijlgidsen en taalkundige instituten kunnen het niet eens worden over het gebruik van de komma. In Amerika bijvoorbeeld, bevelen de MLA, de Chicago Manual of Style en de US Government Printing Office allemaal het gebruik ervan aan.De APA Style Guide beveelt het gebruik van de Oxford komma echter niet aan. Buiten de Verenigde Staten steunen de meeste stijlgidsen in andere Engelstalige landen het gebruik van de seriële komma niet. Met uitzondering van de Oxford University Press.
WAAROM GEEN GEBRUIK MAKEN VAN DE OXFORD KOMMA?
Stijlgidsen en grammatica-nerds die tegen het gebruik van de Oxford komma zijn, houden zich doorgaans aan een hoofdargument vast: Ze vinden dat de komma onnodig is omdat het hoofdvoegwoord in een zin voldoende is om een afzonderlijke identiteit in een opsomming te identificeren. Bij verwarring moet de schrijver de opsomming herzien en delen opnieuw rangschikken om aan te tonen dat er naar verschillende dingen wordt verwezen. Journalisten hebben ook een antipathie tegen de Oxford komma en betogen doorgaans dat deze de tekst rommelig doet lijken.
Tot slot zijn er mensen die aanvoeren dat de Oxford komma zelf ook verwarring kan veroorzaken. Stelt u zich eens voor dat u de volgende sms van een vriend ontvangt, die u vraagt op het laatste moment nog wat voor zijn feest mee te nemen: “Neem Anneke, een zangeres, en een film mee.” Tegenstanders van de Oxford komma betogen soms dat in dit soort zinnen de komma insinueert dat Anneke ook een zangers is, in plaats van een aparte entiteit.
ZOU U DE OXFORD KOMMA MOETEN GEBRUIKEN?
Er is veel discussie over het gebruik van de Oxford komma. Toch bestaan er nog geen duidelijke regels over het wel of niet gebruiken ervan. Taalinstituten zijn het er over het algemeen over eens dat het gebruik optioneel is en de schrijver beslist. In plaats van de nadruk te leggen op het wel of niet gebruiken ervan, benadrukken de meeste stijlgidsen dat u hoe dan ook consistent moet zijn. Dat betekent dat er in elke tekst ofwel consistent de komma gebruikt moet worden, dan wel consistent vermeden moet worden. Kortom, het is aan u of u de komma wel of niet gebruikt. Waar u ook voor kiest, wees in ieder geval consistent!
