Wat zijn palindromen? Volgens het Genootschap Onze Taal is een palindroom een woord dat er van voor naar achteren gelezen hetzelfde uitziet: madam, lepel, enzovoort. Ook zinnen kunnen palindromisch zijn: “Daar eiste hij z’n ei en zij het sieraad.” De term is opgebouwd uit de Griekse woorden “palin” (wat “opnieuw” betekent) en dromos (lopen). Het langste Nederlandse palindroom dat in het Groene Boekje staat, is “meetsysteem”. Er is echter een woord dat twaalf letters meer bevat, maar niet in de woordenlijst is opgenomen: “koortsmeetsysteemstrook”. Doorgaans worden de interpunctie en spaties tussen de woorden buiten beschouwing gelaten als we palindromische zinnen construeren. Daarom is “Nee, weg ’t kaatsnet en staak ’t geween” een geldig palindroom. Maar dat is niet altijd het geval.
SOORTEN PALINDROMEN
Behalve de hierboven beschreven palindromen zijn er nog twee minder bekende soorten. De eerste zijn die waarvan het hele woord als eenheid genomen wordt, zodat de zin vanuit beide richtingen gelezen kan worden. “Wel, het is slechts iets, maar iets slechts is het wel” is daar een voorbeeld van. De andere soort is het gespiegelde palindroom. Dit wordt geacht grafisch omkeerbaar te zijn. Dat betekent dat de interpunctie en hoofdletters of kleine letters ertoe doen. Ook houdt dit in dat deze palindromen moeilijk te vormen zijn. Engelse woorden als “MADAM” en “WOT TOW” zijn goede voorbeelden hiervan.
DE GESCHIEDENIS VAN PALINDROMEN
Palindromen zijn niet iets van de laatste tijd. De oudste die ontdekt zijn, dateren van 70 v.C. en zijn aangetroffen als schildering in Herculaneum. Het eerst bekende palindroom was in het Latijn opgesteld en dateert uit de Romeinse tijd. Het betreft hier het zogenaamde Sator-vierkant. Er staat: “sator arepo tenet opera rotas”, wat zich laat vertalen als:
“De zaaier op het land leidt met de ploeg in zijn hand”.
of
“De zaaier op het veld houdt door zijn werk de wielen vast”.
Source: fun-with-words
Tevens zijn er palindromen bekend in het Sanskriet en het Oudgrieks. Zoals u ziet, mensen spelen er al eeuwen mee. Tegenwoordig is dat niet anders. Hoewel de tijden veranderd zijn, scheppen veel mensen nog plezier in een mooi palindroom. Er is zelfs onlangs een nieuw woord bedacht: “moordnilap”. Dit is geïnspireerd op palindromen. Verder worden palindromen tegenwoordig ook in de dichtkunst gebruikt. Dit palindroom gedicht van Demetri Martin is daar een mooi voorbeeld van. Tijdens het lezen vraagt u zich misschien af of het moeilijk is om zelf een palindroom gedicht (of gewoon een eenvoudig palindroom) te creëren. Die vraag kunnen we niet voor u beantwoorden, maar we hebben wel een paar tips voor u.
HOE U PALINDROMEN MAAKT
Palindromen zijn misschien wat moeilijk om te construeren, maar als u zichzelf het volgende eigen maakt, gaat het u een stuk makkelijker af.
1: LEER ACHTERWAARTS LEZEN
Dit lijkt wat extreem, met name wanneer u het nooit eerder gedaan hebt. We dwingen u echter niet hele boeken achterwaarts te lezen. Het is beter met iets eenvoudigs te beginnen. Begin met iets wat u makkelijk kunt oefenen op het moment dat het u uitkomt. Praktisch iedereen wordt dagelijks blootgesteld aan het geschreven woord. Zo duiken er overal om ons heen advertenties, aankondigingen en boodschappen op. Dus waarom begint u deze teksten niet van achter naar voren te lezen als u daartoe in de gelegenheid bent? Zo verveelt u zich niet als u in een rij moet wachten of in de file staat. Bovendien helpt het u om woorden makkelijker achterwaarts uit te spreken. U ervaart ook dat naarmate u er meer tijd in investeert u de woorden makkelijker oppikt. Het wordt steeds makkelijker termen te koppelen die in een palindroom te verwerken zijn: moord en droom, pils en slip, enzovoort.
2: LET OP DE SPATIES
Hoewel het voor de meeste palindromen niet nodig is op spaties te letten, is het toch belangrijk er rekening mee te houden. Soms zijn het de spaties die het creëren van een palindroom bemoeilijken. Wilt u ze behouden? Dan kan het moeilijker voor u worden de juiste woorden voor een palindroom te vinden. Neem daarom altijd de spaties in acht terwijl u leest en probeer opnieuw te spatiëren. Met wat geduld komt u erachter dat de zaken enorm kunnen veranderen, zoals in deze palindroomzin: “En er is ananas, Irene”.
3: DE BETEKENIS IS BELANGRIJK, MAAR OOK WEER NIET
Natuurlijk is het fantastisch als u een palindroom verzint dat iets betekent, maar dat is niet altijd het geval. Weet u nog het WOT TOW voorbeeld aan het begin van dit artikel? Is het lastig iets te verzinnen wat logisch klinkt? Richt u dan op minder serieuze, maar wel interessante palindromen, zoals UFO tofu. Dit is belangrijk, want het creëren van palindromen op zich vereist uiterste precisie. Wanneer u zich in plaats daarvan richt op de betekenis van de zin, wordt het moeilijk de juiste woorden te kiezen en vergt het meer tijd.
4: ZOEK OP HET INTERNET
Helaas zijn er al veel goede dingen voor ons bedacht, waaronder een zee van palindromen. Het zou zomaar kunnen gebeuren dat u veel tijd en energie besteedt aan het verzinnen van een reeds bestaand palindroom. Een goede manier om dat te voorkomen, is het met Google controleren van de woorden die u voor een palindroom wilt gebruiken. Kijk tevens naar de meestvoorkomende zinnen waarin ze gebruikt worden. Dit kan echter wel de zaken voor sommigen onder ons bemoeilijken. Onze creativiteit kan blijven steken bij de bestaande opties. Daardoor is het lastiger nieuwe te creëren.
Het gaat echter niet om de eeuwige roem die u zou kunnen verwerven (wat waarschijnlijk ook niet gebeurt). Het is de beoefening en de vindingrijkheid die uw geest aanscherpen. Uw creatieve vaardigheden krijgen vleugels. De tijd die u aan palindromen besteedt, is dan ook nooit weg. Kijkt u maar eens naar deze fantastische voorbeelden. Misschien raakt u geïnspireerd om er zelf een te creëren!
“Dennis, Nell, Edna, Leon, Nedra, Anita, Rolf, Nora, Alice, Carol, Leo, Jane, Reed, Dena, Dale, Basil, Rae, Penny, Lana, Dave, Denny, Lena, Ida, Bernadette, Ben, Ray, Lila, Nina, Jo, Ira, Mara, Sara, Mario, Jan, Ina, Lily, Arne, Bette, Dan, Reba, Diane, Lynn, Ed, Eva, Dana, Lynne, Pearl, Isabel, Ada, Ned, Dee, Rena, Joel, Lora, Cecil, Aaron, Flora, Tina, Arden, Noel, and Ellen sinned”.
“Koos u de garage dus ook?”
“Koop ik ’n ei, dan nadien kip ook”.
“’n Ezel laat Reinier taal lezen”.
“Leverde die kale dame op ’n poema de lakei de drevel?”
“God, red nu ‘ns ’n underdog”.
“Mooie zak salade, en iemand nam ei mannen, en in enen nam iemand na meineed Alaska, zei oom”.
“Nelli plaatst op ’n parterretrap ’n pot staalpillen”.
“Nora bedroog, o zo goor, de baron”.
“Droog is soms nog ons mossig oord”.
